Mae 'deall defnyddwyr a'u hanghenion' yn egwyddor sylfaenol ar gyfer dylunio gwasanaethau cyhoeddus sy'n rhan o Safon Gwasanaethau Digidol Cymru. Mae'r egwyddor yn cydnabod bod yn rhaid adeiladu gwasanaethau effeithiol o amgylch profiadau defnyddwyr go iawn yn hytrach na rhagdybiaethau neu brosesau mewnol.
Yn CDPS, rydym ar hyn o bryd yn archwilio sut y gallwn wella mynediad at fudd-daliadau yng Nghymru, fel y gall pobl yng Nghymru gael y cymorth y mae ganddynt hawl iddo yn haws. Er mwyn sicrhau bod cynwysoldeb wrth wraidd y gwaith hwn, rydym yn cynnal ymchwil fanwl gyda grwpiau ymylol i nodi a mynd i'r afael â'r heriau penodol y maent yn eu hwynebu wrth geisio hawlio budd-daliadau.
Trosolwg o'n hymchwil
Mewn sesiwn dangos a dweud yn ddiweddar, rhannais fewnwelediadau o'n rhaglen ymchwil helaeth i ddefnyddwyr. Mae ein hymgysylltiad uniongyrchol â chymunedau ar y cyrion yn tynnu sylw at y rhwystrau y mae pobl yn eu hwynebu wrth geisio hawlio'r cymorth y mae ganddynt hawl iddo.
Gwnaethom ymgysylltu'n uniongyrchol â 31 o unigolion ledled Cymru. Roedd y rhain yn cynrychioli 5 grŵp defnyddwyr allweddol gan gynnwys pobl anabl, gofalwyr, rhieni sengl, pobl o gefndiroedd lleiafrifoedd ethnig, a'r rhai heb fynediad at arian cyhoeddus.
Roedd ein hymchwil yn cynnwys amrywiaeth o ddulliau. Cyfweliadau o bell a sesiynau gawl heibio yn Llyfrgell Ganolog Caerdydd. Cynnal grwpiau ffocws gyda sefydliadau fel EYST yn Abertawe. Cydweithio â chynrychiolwyr Tai Cymunedol ledled Cymru. Gan ddefnyddio'r dulliau hyn, fe wnaethom lunio 3,000 o bwyntiau data unigol ar gyfer dadansoddi. Bydd hyn yn rhoi mewnwelediad gwych i brofiadau defnyddwyr go iawn.
Y realiti ar lawr gwlad
Dengys canfyddiadau cynnar ddarlun o'r rhwystrau sy'n atal pobl rhag cael y cymorth y mae ganddynt hawl iddo. Datgelodd un cyfranogwr anabl fod cwblhau ffurflen gais yn cymryd sawl diwrnod oherwydd sbasmau llaw a blinder yn gysylltiedig â'u cyflwr. Mae hyn yn tynnu sylw at sut mae systemau papur cyfredol yn eithrio'r rhai sydd â nam corfforol.
Efallai mai'r peth mwyaf pryderus yw darganfod bod pobl yn mynd ati i ddewis peidio â thrafferthu i wneud cais am y budd-daliadau y mae ganddynt hawl iddynt. Esboniodd un cyfranogwr: "Oherwydd y profiad gwael blaenorol, nid yw'n werth yr ymdrech am gwpl o bunnoedd yn unig. Fe wna i fwrw 'mlaen hebddo." Mae'r teimlad hwn yn adlewyrchu system sy'n methu rhai y mae wedi'i chynllunio i helpu.
Mae ein hymchwil hefyd wedi datgelu bylchau mewn ymwybyddiaeth. Collodd un unigolyn ostyngiad yn y dreth gyngor am chwe blynedd gan nad oeddent yn ymwybodol o'i fodolaeth. Pan wnaethant ddarganfod o'r diwedd eu bod yn gymwys, nid oedd modd hawlio arian hwn yn ôl, gan greu colled ariannol sylweddol mewn cyfnod pan fo pob punt yn werthfawr.
System syml yw'r ateb
Roedd y neges gan gyfranogwyr yn glir: Byddai'n llawer symlach pe bai siop un stop ar gyfer budd-daliadau. Mae'r adborth hwn yn cefnogi'n uniongyrchol weledigaeth Llywodraeth Cymru ar gyfer symleiddio mynediad at Fudd-daliadau yng Nghymru.
Rydym bellach yn cynnal dadansoddiad thematig i droi'r canfyddiadau hyn yn fewnwelediadau ymarferol.
Trwy ddeall nid yn unig yr hyn sydd ei angen ar bobl, ond pam mae ei angen arnynt, rydym yn helpu i greu sylfaen ar gyfer system fudd-daliadau sydd wir yn gwasanaethu holl ddinasyddion Cymru.
