Deall heriau hygyrchedd o fewn gwasanaethau cyhoeddus Cymru

Gwerthusodd y prosiect hwn hygyrchedd digidol amrywiol sefydliadau'r sector cyhoeddus yng Nghymru. 

Roeddem am ddeall pa gyfleoedd sydd ar gael i wella hygyrchedd digidol o'r dechrau i'r diwedd ar gyfer gwasanaethau sector cyhoeddus Cymru. Yn cyd-fynd â Safon Gwasanaeth Digidol i Gymru, pwysleisiodd y prosiect ddyluniad a hygyrchedd sy'n canolbwyntio ar y defnyddiwr fel rhan annatod o ddarparu gwasanaethau cyhoeddus effeithiol. 

Roedden ni eisiau: 

• ymchwilio i ddulliau o hygyrchedd digidol ar draws sector cyhoeddus Cymru 

• nodi heriau a rhwystrau i gydymffurfio â hygyrchedd 

• archwilio cyfleoedd i wella arferion hygyrchedd ledled Cymru 

Mae rhai heriau a nodwyd gennym yn cynnwys: 

• diffyg dealltwriaeth a rheoleiddio cyffredinol o ran hygyrchedd, sy'n effeithio ar gynwysoldeb mewn gwasanaethau cyhoeddus 

• mae cyrff Cymru yn wynebu heriau wrth alinio â Chanllawiau Hygyrchedd Cynnwys y We (WCAG) a safonau hygyrchedd eraill 

Gwnaethom gynnal ymchwil desg i adolygu'r mewnwelediadau presennol ac i adnabod bylchau yn ein gwybodaeth am ymchwil sylfaenol. 

Gwnaethom gynnal archwiliadau hygyrchedd awtomataidd ar 54 tudalen gartref ac 11 tudalen wasanaeth ynghyd ag 8 prawf llaw. 

Fe wnaethom gyfweld ag 8 darparwr gwasanaeth a 5 defnyddiwr gwasanaeth gyda gofynion mynediad. 

Er mwyn deall y broses reoleiddio yng Nghymru, Lloegr a'r Alban, gwnaethom siarad â 5 rheoleiddiwr. 

Gwnaethom hefyd greu arolwg i ddeall profiadau cyfredol ar draws pob sector a chawsom 20 o ymatebion gan ddarparwyr gwasanaethau. 

Nod y canfyddiadau yw llywio gwelliannau strategol, gan dynnu sylw at fylchau rheoleiddiol, ymwybyddiaeth hygyrchedd cyfyngedig, ac ansawdd gwasanaeth anghyson. 

1. Rheoleiddio a gorfodaeth 

Nid oes awdurdod rheoleiddio clir yng Nghymru ar gyfer gorfodi safonau hygyrchedd digidol. Mae'r diffyg atebolrwydd hwn yn arwain at flaenoriaeth isel pan mae’n dod i hygyrchedd, gan effeithio ar y lefelau cydymffurfio a chymhelliant o fewn sefydliadau. Yn aml, nid yw sefydliadau'r sector cyhoeddus yn gweld canlyniadau difrifol o ran diffyg cydymffurfio, sy’n arwain at ymdrechion isel. 

2. Cyfrifoldeb sefydliadol 

Mae cyfrifoldeb sefydliadol dros hygyrchedd yn amwys, yn aml yn cael ei adael i unigolion angerddol yn hytrach na phrosesau sefydledig. Mae'r diffyg perchnogaeth hwn yn effeithio ar gysondeb, gan arwain at safonau hygyrchedd amrywiol ar draws gwasanaethau'r sector cyhoeddus. 

Dangosodd yr arolwg bod: 

• aseinio cyfrifoldebau hygyrchedd yn anghyson, gyda rolau'n amrywio o ddatblygwyr gwe i arweinwyr rhaglenni digidol 

• mae arferion hygyrchedd yn aml yn ad-hoc, gyda dim ond 25% o'r ymatebwyr yn nodi gweithredu safonau yn systematig

Yn ystod ein cyfweliadau gyda darparwyr gwasanaethau Cymru, dywedodd un person, "Mae'n dod i lawr i angerdd ac eisiau yn hytrach na'r angen i sicrhau bod hygyrchedd yn cael ei gwmpasu". 

3. Sgiliau a gallu staff 

Mae'r lefel aeddfedrwydd a sgiliau hygyrchedd cyffredinol yn isel ar draws sefydliadau. Mae dibyniaeth gref ar werthwyr trydydd parti i ddatblygu cynhyrchion digidol, ac eto mae llawer o'r cynhyrchion hyn yn methu â bodloni safonau hygyrchedd. 

Mae canfyddiadau'r arolwg yn nodi: 

• bod 80% o'r ymatebwyr yn dibynnu ar gyflenwyr trydydd parti, ond dim ond 35% sy'n cadarnhau bod y cynhyrchion yn bodloni disgwyliadau hygyrchedd. 

• nid oes gan lawer o dimau y sgiliau na'r adnoddau i gynnal profion hygyrchedd defnyddwyr go iawn 

4. Diwylliant ac agweddau 

Mae hygyrchedd yn aml yn cael ei ddibrisio o'i gymharu â mandadau eraill, megis y Gymraeg a safonau diogelu data. Mae'r bwlch diwylliannol hwn yn cael ei liniaru oherwydd cefnogaeth gyfyngedig uwch arweinyddiaeth, gan gyfrannu at ddigymhelliant staff. Mae hygyrchedd yn aml yn cael ei ystyried yn ddewisol neu'n anhanfodol, gan arwain at dimau sy'n cael eu llethu yn wynebu ôl-groniadau sylweddol mewn materion hygyrchedd. 

Yn ystod ein hymchwil, dywedodd un cyfranogwr, "Mae rhai sefydliadau'n ofni maint y broblem [hygyrchedd] - mae'n rhy llethol". 

Datblygu sgiliau a gallu 

• Datblygu hyfforddiant hygyrchedd wedi'i dargedu ar gyfer staff ar bob lefel. 

• Nodi anghenion hyfforddi penodol ar gyfer rolau sy'n hanfodol i hygyrchedd. 

Canllawiau a gwella prosesau 

• Creu canllawiau y gellir eu haddasu i helpu sefydliadau o aeddfedrwydd digidol amrywiol i weithredu arferion hygyrch. 

• Cryfhau canllawiau caffael i sicrhau gofynion hygyrchedd ar gyfer gwerthwyr trydydd parti. 

• Datblygu model aeddfedrwydd hygyrchedd sy'n benodol i'r sector cyhoeddus yng Nghymru i werthuso ac arwain sefydliadau. 

Partneriaethau strategol a gorfodaeth

• Archwilio cyfleoedd i adeiladu partneriaethau strategol i hyrwyddo llywodraethu hygyrchedd.

• Sefydlu hygyrchedd fel maen prawf craidd yn Safon Gwasanaeth Digidol Cymru a chyhoeddi canlyniadau archwilio i wella tryloywder. 

Canllawiau a gwella prosesau 

• Archwilio ffyrdd o ddarparu arweiniad addas i helpu sefydliadau o wahanol aeddfedrwydd digidol i weithredu arferion hygyrch. 

• Deall sut y gallwn gryfhau canllawiau caffael i sicrhau gofynion hygyrchedd ar gyfer gwerthwyr trydydd parti. 

• Archwilio sut y gallai model aeddfedrwydd hygyrchedd sy'n benodol i'r sector cyhoeddus yng Nghymru gefnogi gwerthuso a rhoi arweiniad i sefydliadau. 

• Gweithio gyda'r Prif Swyddogion Digidol i flaenoriaethu hygyrchedd fel nod sefydliadol sylfaenol ledled Cymru. 

• Mynd i'r afael â chymhelliant staff trwy chwalu gwelliannau hygyrchedd i nodau y gellir eu rheoli. 

Rydym yn edrych ar sut rydym yn bwrw ymlaen â'r argymhellion hyn ar draws ein holl wasanaethau ac mae gennym nifer o ddigwyddiadau wedi'u cynllunio, gan gynnwys: 

Sioe dangos a dweud: Deall heriau hygyrchedd o fewn gwasanaethau cyhoeddus Cymru, 15 Ionawr 2025, 2pm i 3pm 

Gweminar: Anabledd, iaith a dylunio, 21 Ionawr 2025, 10am i 11am 

Dolenni Digidol, 29 Ionawr 2025, Caerdydd, 5pm i 7pm 

Bydd ein Cymunedau Ymarfer yn trafod hygyrchedd trwy gydol mis Chwefror 2025.