Deall anghenion a heriau adnoddau ieithyddol defnyddwyr Cymraeg bob dydd, dysgwyr a phobl nad ydynt yn siarad Cymraeg

Nod Strategaeth Cymraeg 2050 Llywodraeth Cymru yw cynyddu'r defnydd o'r Gymraeg a nifer y siaradwyr Cymraeg yng Nghymru i filiwn erbyn 2050.

Agwedd hanfodol y strategaeth hon yw gwella a chynnal seilwaith adnoddau ieithyddol modern.

Y nod yw ei gwneud yn haws i bobl sy'n dysgu neu'n defnyddio'r Gymraeg ddod o hyd i offer ac adnoddau ieithyddol Cymraeg cywir a chyfredol i'w galluogi i ddefnyddio'r Gymraeg yn hyderus ym mhob agwedd o’u bywydau.

Ar hyn o bryd, mae llawer o adnoddau ieithyddol Cymraeg (e.e. geiriaduron, cyfieithu ac offer terminoleg) yn bodoli ond fe'u cynhyrchir gan wahanol sefydliadau a'u gwasgaru ar draws gwahanol wefannau ac apiau.

Mae hyn yn golygu ei bod yn ddryslyd ac yn anodd i ddefnyddwyr Cymraeg wybod beth i'w ddefnyddio a sut i ddod o hyd i'r offer a'r adnoddau Cymraeg mwyaf cywir a chyfredol. Mae llawer yn troi at offer cyfieithu fel Bing a Google Translate nad ydynt bob amser yn gywir.

Os na fydd mynediad at adnoddau yn haws i bobl, efallai y bydd hyn yn eu hannog i beidio â defnyddio'r Gymraeg. Bydd hyn yn rhwystro gallu Llywodraeth Cymru i gyflawni'r nodau a amlinellir yn eu strategaeth Cymraeg 2050.

Mae Polisi Seilwaith Ieithyddol Cymraeg yn argymell i ddechrau cydlynu gwybodaeth am adnoddau drwy dudalen we ganolog i gyfeirio defnyddwyr at offer ac adnoddau Cymraeg 'swyddogol'.

Fodd bynnag, nid yw'n glir ar hyn o bryd sut y gall tudalen we ganolog ddiwallu anghenion defnyddwyr Cymraeg bob dydd orau, yn enwedig dysgwyr, siaradwyr newydd, a'r di-Gymraeg.

Nod cyffredinol yr ymchwil hwn yw helpu Llywodraeth Cymru i benderfynu ar y ffordd orau o ddylunio tudalen we ganolog i wella ymwybyddiaeth a mynediad at yr offer a'r adnoddau Cymraeg mwyaf cywir ac enw da sy'n diwallu anghenion amrywiol gwahanol ddefnyddwyr Cymraeg.

Rydym wedi creu'r amcanion canlynol i'n helpu i gyflawni'r nod ymchwil:

1. Deall anghenion adnoddau a chymorth presennol defnyddwyr wrth ddysgu neu ddefnyddio'r Gymraeg.

2. Ymchwilio i ddulliau a dewisiadau cyfredol y defnyddiwr ar gyfer cyrchu a defnyddio offer ac adnoddau Cymraeg.

3. Gwerthuso profiadau defnyddwyr wrth gyrchu a defnyddio offer ac adnoddau Cymraeg presennol.

4. Archwilio agweddau defnyddwyr tuag at gywirdeb a hyder iaith mewn adnoddau Cymraeg.

5. Adnabod cyfleoedd i wella eu profiadau.

Buom yn gweithio'n agos gyda thîm ieithyddiaeth Llywodraeth Cymru i ddeall nodau, cyd-destun a chefndir strategaeth Cymraeg 2050 a'r heriau cyfredol yr oeddent yn eu hwynebu.

Ymchwil

Cynhaliwyd gweithdy cynllunio ymchwil gyda'r tîm i nodi grwpiau defnyddwyr a phenderfynu pa ddefnyddwyr oedd yn flaenoriaeth ar gyfer y rownd gyntaf o ymchwil.

Penderfynodd y tîm ganolbwyntio ar brofiadau ac anghenion adnoddau rhieni di-Gymraeg yn cefnogi eu plant mewn ysgolion cyfrwng Cymraeg.

Cynhaliwyd 6 cyfweliad lled-strwythuredig ar Microsoft Teams gyda rhieni di-Gymraeg sydd â phlant mewn ysgolion cyfrwng Cymraeg.

Yn ystod y sesiwn, gofynnwyd i rieni am eu profiadau a gofynnwyd iddynt hefyd ddefnyddio rhai o'r adnoddau a argymhellwyd a rhoi adborth.

Canfyddiadau

Roedd y rhieni y buom yn siarad â nhw yn ymroddedig iawn ac yn falch o addysg Gymraeg eu plant.

Roedd y rhai a fagwyd yng Nghymru yn aml yn teimlo ymdeimlad o ofid am beidio â meistroli'r iaith eu hunain yn yr ysgol. Roeddent am sicrhau bod gan eu plant gysylltiad cryf â'u treftadaeth, gwell rhagolygon ar gyfer y dyfodol, gan gynnwys cyflogaeth a manteision gwybyddol dwyieithrwydd yn fwy cyffredinol.

Roedd rhieni di-Gymraeg eisiau teimlo eu bod wedi'u grymuso i gefnogi addysg Gymraeg eu plant a chael cyfleoedd am adnoddau mwy cyfannol a thargedol i'w helpu i ymgysylltu'n llawn ag addysg Gymraeg eu plant.

Mae'r ymchwil yn nodi'r themâu lefel uchel canlynol:

• rhieni plant ysgol gynradd yn gwerthfawrogi cyflymder dros gywirdeb

• nid yw offer cyfieithu ar eu pennau eu hunain yn ddigon i gefnogi rhieni di-Gymraeg

• nid yw'r adnoddau a argymhellir gan ysgolion yn hygyrch i rieni di-Gymraeg

• ystyrir bod adnoddau a argymhellir yn gredadwy ond yn llai hygyrch ac yn rhy academaidd ar gyfer anghenion rhieni sy'n cefnogi plant ysgolion cynradd

• rhieni yn ystyried ysgolion fel eu prif ffynhonnell o ganllawiau ac adnoddau Cymraeg dibynadwy

Y camau nesaf a argymhellir yw:

• blaenoriaethu hygyrchedd, cynhwysiant a rhwyddineb defnydd

• ehangu adnoddau i gynnwys cefnogaeth i ynganu a darllen

• gwella gwelededd ac ymwybyddiaeth o'r adnoddau a argymhellir

• parhau â'r dull dylunio sy'n canolbwyntio ar y defnyddiwr

Mentrau a argymhellir yn y dyfodol

Wrth i'r cam cychwynnol o greu tudalen we Llywodraeth Cymru i gyfeirio adnoddau Cymraeg presennol fynd yn ei flaen, mae cyfleoedd i ystyried mentrau mwy hirdymor a allai ddarparu ecosystem fwy cynhwysfawr a chefnogol i ddefnyddwyr Cymraeg 'bob dydd'.

Gallai'r argymhellion hyn ar ôl eu treialu a'u profi, fynd i'r afael ag anghenion dyfnach rhieni di-Gymraeg, a sicrhau ymgysylltiad parhaus a dysgu effeithiol o'r Gymraeg.

Dyma'r rhain:

1. Gweithio gyda darparwyr adnoddau presennol.

2. Datblygu ap penodol.

3. Adeiladu cymunedau a fforymau ar-lein.

4. Adborth a gwelliant parhaus.