Cofrestr Safonau Geo-ofodol y DU

Yng nghofrestr Safonau Data Geo-ofodol y DU mae cofnodion yn ffyrdd cytunedig o rannu a chael mynediad at wybodaeth ddaearyddol. Maent yn helpu i sicrhau bod y data'n ganfyddiadwy, yn hygyrch, yn rhyngweithredadwy, ac yn ailddefnyddiol gan gadw at egwyddorion data FAIR (Findable, Accessible, Interoperable, and Re-usable). 

Mae'r Gofrestr yn cynnwys Safon metadata GEMINI Rhif Cyfeirnod Eiddo Unigryw (UPRN) a'r Rhif Cyfeirnod Stryd Unigryw (USRN) ymhlith eraill.  

Disgrifir data geo-ofodol gan ddefnyddio safon metadata GEMINI. GEMINI yw proffil y DU o'r safon ryngwladol ISO 19115 ar gyfer metadata geo-ofodol.  

Mae'r Rhif Cyfeirnod Eiddo Unigryw (UPRN) a'r Rhif Cyfeirnod Stryd Unigryw (USRN) yn ddulliau a ddefnyddir i briodoli data eiddo a strydoedd unigol a elwir yn ddynodwyr. Mae'r dynodwyr hyn a briodolir gan lywodraeth leol i bob cyfeiriad a stryd yn y DU yn cael eu defnyddio i gysylltu data a systemau i sicrhau adnabod diamwys parhaol. 

Bydd defnyddio'r cofnodion yn y gofrestr hon: 

• yn sicrhau bod data geo-ofodol y DU yn fwy cyson a chydlynol ac yn ddefnyddiol ar draws ystod ehangach o systemau 
• yn grymuso cymuned geo-ofodol y DU i ymgysylltu'n fwy â'r cyrff safonau perthnasol 
• yn eirioli deall a defnyddio safonau data geo-ofodol mewn sectorau eraill o lywodraeth

Sut y gall safon metadata GEMINI helpu 

Mae defnyddio safon metadata GEMINI y DU yn helpu trwy alluogi cysondeb, darganfyddiad a rhyngweithredol data geo-ofodol ar draws sefydliadau ac adrannau'r llywodraeth, gan sicrhau cydymffurfiaeth â safonau rhyngwladol fel ISO 19115 a'r Cyfarwyddeb INSPIRE yr UE, a darparu canllawiau penodol i'r DU ar gyfer cyhoeddwyr data.  

Sut y gall UPRN/USRN helpu

Mae defnyddio UPRNs (Rhif cyfeirnod unigryw eiddo) ac USRNs (Rhif cyfeirnod unigryw stryd) yn helpu trwy ddarparu dynodwr sengl, cywir a darllenadwy gan beiriant ar gyfer eiddo a strydoedd, gan alluogi sefydliadau i gysylltu setiau data gwahanol, cydlynu gwasanaethau yn fwy effeithiol, cael gwared ar wallau wrth gyfnewid data, a symleiddio gweithrediadau.

Mae'r Gofrestr yn gweithio drwy ddarparu rhestr ganolog, y cytunwyd arnynt o safonau a argymhellir ar gyfer rhannu a chael mynediad at wybodaeth ddaearyddol, gan sicrhau bod data yn ganfod, yn hygyrch, yn rhyngweithredol ac yn ailddefnyddiadwy (egwyddorion FAIR).  

Mae'r safonau hyn yn cefnogi darganfod ac adnabod data sy'n cynrychioli neu sy'n cynnwys gwrthrychau neu nodweddion geo-ofodol.

Dylech ddefnyddio'r cofnodion yn y Gofrestr ar gyfer: 

• cyhoeddi data geo-ofodol  
• rheoli a chyfnewid data geo-ofodol 
• cydymffurfio â deddfwriaeth INSPIRE  
• darganfod data geo-ofodol  
• diffinio cywirdeb lleoliad 

Mae'r safonau hyn eisoes yn cael eu defnyddio'n dda ar draws y sector cyhoeddus yng Nghymru, ond byddent yn elwa o fabwysiadu pellach. 

Mae UPRN ac UPSN yn caniatáu enwi dwyieithog i'w ddefnyddio yng Nghymru. Er nad yw'r safonau eraill yn ymdrin yn benodol â'r Gymraeg, maent wedi'u cynllunio yn y fath fodd fel y gellir eu mabwysiadu yn Gymraeg ac maent wedi cael eu defnyddio'n llwyddiannus yn MapDataCymru i ddarparu gwasanaeth dwyieithog.

Bydd Llywodraeth Cymru yn parhau i weithio gyda GDS i sicrhau bod y gofrestr yn parhau i gyd-fynd â'n gofynion yng Nghymru.  

Mae Bwrdd Safonau Digidol a Data Cymru yn argymell y dylai cyrff sector cyhoeddus yng Nghymru fod yn defnyddio'r cofnodion yng nghofrestr safonau data geo-ofodol y DU i fodloni pwynt 4, 5 ac 11  Safon Gwasanaeth Digidol Cymru – gan sicrhau bod pawb yn gallu defnyddio'r gwasanaeth, mewn ffordd gyd-gysylltiedig sy'n ymgorffori moeseg, data a diogelwch drwyddi draw.