Roeddwn i'n gyffrous i ddychwelyd i'r Eisteddfod Genedlaethol yn Wrecsam eleni.
R’yn ni wedi bod yn gwneud cymaint o waith yn ystod y flwyddyn ddiwethaf rhaid oedd cyflwyno neges bwysig: nid yw hygyrchedd yn ddewisol - mae'n hanfodol.
O dan y thema 'Mae hygyrchedd yn bwysig – gwasanaethau cyhoeddus gwell i bawb', fe wnaethom lansio llyfr 'Mynediad i Bawb' a dod â chymysgedd pwerus o leisiau at ei gilydd i archwilio sut y gall dylunio cynhwysol, iaith syml, a thechnolegau cynorthwyol wella gwasanaethau cyhoeddus nid yn unig i rai, ond i bawb.
Cynhaliwyd ein digwyddiad ym mhabell Llywodraeth Cymru ac roedd y panel yn cynnwys arweinwyr o bob rhan o fywyd cyhoeddus, pob un yn dod â safbwyntiau unigryw a phrofiadau o greu gwasanaethau mwy hygyrch a chynhwysol:
- Jeremy Evas, Pennaeth Cymraeg 2050 yn Llywodraeth Cymru, oedd yn cadeirio'r sesiwn, gan arwain sgwrs a heriol ac ysbrydoledig.
- Dr John-Mark Frost, ein Cadeirydd Dros Dro ac uwch arweinydd yn y BBC, a ddaeth â gyflwynodd trosolwg strategol i drawsnewid gwasanaethau digidol.
- Rhannodd Rob Williams, Swyddog Cynhwysiant Digidol yn Vision Support, fewnwelediadau y byd go iawn o weithio gyda phobl ledled gogledd-ddwyrain Cymru sydd â nam golwg.
- Tynnodd Efa Gruffudd Jones, Comisiynydd y Gymraeg, sylw at sut mae hygyrchedd iaith yn chwarae rhan hanfodol wrth ddarparu gwasanaethau, yn enwedig i siaradwyr Cymraeg.
- Siaradodd Rhian Bowen Davies, Comisiynydd Pobl Hŷn, am anghenion cymunedau sy'n heneiddio a sut mae'n rhaid i ni ddylunio gwasanaethau sy'n gweithio ar draws cenedlaethau.
- Cynigiodd Stefano Ghazzali, eiriolwr technoleg a systemau ym Mhrifysgol Bangor, gipolwg i ni ar sut mae technoleg arloesol yn helpu i bontio'r bylchau gyda mynediad.
Fy myfyrdodau
Roedd ein digwyddiad panel yn ein atgoffa o ba mor bell ry’n ni wedi dod a faint ymhellach y gallwn fynd gyda'n gilydd.
Un o agweddau mwyaf trawiadol y diwrnod oedd y gefnogaeth a gawsom ar draws y sector. Roedd cefnogaeth nid yn unig un, ond tri chomisiynydd (Comisiynydd Cenedlaethau'r Dyfodol, Comisiynydd y Gymraeg, a Chomisiynydd Pobl Hŷn) yn gadarnhaol.
Roedd eu presenoldeb a'u cyfraniadau yn glir nad yw hygyrchedd yn fater ymylol nac yn ymarfer ticio bocs. Mae'n eistedd wrth wraidd cymaint o'n blaenoriaethau cenedlaethol: cydraddoldeb, cynaliadwyedd, cadwraeth ddiwylliannol, cynhwysiant digidol, a hawliau dynol.
Mae eu cefnogaeth yn tanlinellu gwirionedd hanfodol: mae dylunio hygyrch a chynhwysol yn torri ar draws pob maes polisi ac uchelgais yng Nghymru. P'un a yw'n creu gwasanaethau y gall pobl hŷn eu defnyddio'n hyderus, gwneud yn siŵr bod pob siaradwr Cymraeg yn gallu cael mynediad at eu hawliau yn eu hiaith, neu ystyried effaith hirdymor ein dewisiadau digidol ar genedlaethau'r dyfodol, hygyrchedd yw'r edefyn sy'n cysylltu'r cyfan. Rwy'n wirioneddol ddiolchgar i bob un o'r comisiynwyr am gymryd rhan a rhannu eu gweledigaeth i'n digwyddiad.
Uchafbwynt personol arall oedd yr ystod anhygoel o arweinwyr, meddylwyr a gwneuthurwyr a ymunodd â ni - nid yn unig ar y panel, ond yn y gynulleidfa ac o amgylch y Maes. Roedd cael cymaint o bobl yn yr ystafell sydd â'r dylanwad a'r mewnwelediad i yrru newid ystyrlon yn fraint go iawn. Dyma'r bobl sy'n troi geiriau'n weithredoedd a strategaeth yn ganlyniadau.
Eiliad wych oedd sgwrsio gyda Mark Drakeford, cyn Brif Weinidog Cymru. Fe wnaethon ni siarad am y llyfr, a chefais fy nharo gan ba mor ymgysylltiedig a brwdfrydig oedd ef i'w ddarllen. Roedd ei chwilfrydedd a'i anogaeth yn hwb go iawn, ac yn dangos pa mor hanfodol yw parhau i gysylltu pobl â'r "pam" y tu ôl i'r hyn rydyn ni'n ei wneud. Nid yw hygyrchedd yn ymwneud â pholisi haniaethol ond mae'n ymwneud â phobl go iawn, straeon go iawn, a bywydau go iawn wedi'u gwella trwy ddylunio gwasanaeth gwell.
Er bod yr Eisteddfod yn gylfe ddathlu yr hyn ry’n ni wedi'i wneud ac yn alwad i weithredu ar gyfer yr hyn sy'n dod nesaf, roedd hefyd yn gyfle i wrando. Defnyddiodd ein tîm y digwyddiad i gynnal ymchwil i ddefnyddwyr, gan ymgysylltu'n uniongyrchol â phobl o bob cefndir i glywed sut maen nhw'n profi gwasanaethau cyhoeddus, beth sy'n gweithio, a beth sydd angen newid o hyd.
Dyma beth sy'n gwneud CDPS yn unigryw. Nid ydym yn siarad am ddylunio sy'n canolbwyntio ar bobl yn unig... rydym yn ei roi ar waith ac yn ei brofi. Ry’n ni'n gwrando, ry’n ni'n ailadrodd, ry’n ni'n gwella. Roedd yn ysbrydoledig gweld y gwaith hwnnw'n digwydd yn fyw yn yr Eisteddfod, wedi'i blethu'n ddi-dor i wead y digwyddiad.
Wrth i mi edrych ymlaen, rwy'n cario'r egni a'r mewnwelediadau o'r diwrnod gyda mi. Mae'r sgyrsiau a gawsom, y gefnogaeth a gawsom, a'r straeon a glywsom i gyd yn atgof pwerus o pam mae hygyrchedd yn bwysig, nid yn unig mewn theori, ond yn ymarferol.
Nid yw gwasanaethau cyhoeddus cynhwysol yn rhywbeth braf ei gael; mae’n hawl sylfaenol. A pho fwyaf yr ydym yn cofleidio'r gwirionedd hwnnw, o'r llywodraeth i'r llawr gwlad, y mwyaf gwydn, cyfiawn, a dynol y bydd ein gwasanaethau yn dod.
Felly, diolch i bawb a ymunodd â ni yn Wrecsam, ac i bawb sy'n parhau i hyrwyddo hygyrchedd yn ei holl ffurfiau. Gadewch i ni barhau gyda’r gwaith. Gadewch i ni barhau i wrando. A gadewch i ni barhau i adeiladu'n well, gyda'n gilydd.
Mae'r llyfr ar gael i'w brynu gan Lulu i'r rhai sydd eisiau copi printiedig ar eu desg neu silff lyfrau.
Mae fersiwn e-lyfr am ddim, cwbl hygyrch hefyd ar gael yn y gobaith o sicrhau bod hyn ar gael i bawb.
