Mae tîm o fewn CDPS yn edrych ar sut mae’r sector gyhoeddus yng Nghymru yn defnyddio technoleg i leihau allyriant carbon
29 Mehefin 2022
Mae cyfnod darganfod wrth weithio mewn ffordd ystwyth fel arfer yn dechrau gyda thybiaethau neu dystiolaeth am faes sy’n peri pryder. Yn ystod y cyfnod ymchwil hwn, rydym yn mireinio ein barn am y broblem i benderfynu a yw’n werth cymryd camau pellach – er enghraifft, dylunio gwasanaeth i ddiwallu angen defnyddiwr os oes tystiolaeth o hynny.
Yn ystod y cam darganfod Tech Net Zero, rydym wedi bod yn egluro ac yn dogfennu ein barn ar sut y gall technoleg helpu i gyrraedd targed allyriadau hinsawdd net sero Cymru erbyn 2050.
Cwmpas gwaith y cam darganfod
Mae'n ymddangos bod gan dechnoleg ddigidol fwy o ran i'w chwarae yn y sector cyhoeddus er mwyn cefnogi targedau sero net Cymru.
Rydym yn amau nad yw technoleg o’r fath yn cyflawni’i rôl i’w llawn botensial, yn rhannol oherwydd diffyg dealltwriaeth mewn dau faes:
- sut mae ‘da’ yn edrych wrth ddefnyddio neu ddewis technoleg amgylcheddol gynaliadwy
- y cyfleoedd sydd yna i dechnoleg gefnogi nodau hinsawdd a faint y gallai gyfrannu
A dyma’r ddau gwestiwn y byddwn yn canolbwyntio arnynt yn ein darganfyddiad.
Sut all technoleg gyfrannu?
Nid oes dealltwriaeth gyffredin o sut y gallai technoleg ddigidol yn y sector cyhoeddus yng Nghymru gyfrannu at ymrwymiadau sero net Cymru.
Mae angen inni ddiffinio cwmpas y cyfraniad hwnnw trwy ddechrau yn diffinio arfer da.
Mae ‘na ymchwil a chanllawiau yn y sector cyhoeddus yn barod ynghylch sut y gall technoleg ddigidol leihau allyriadau carbon – er enghraifft, y canllawiau cynaliadwyedd yng Nghod Ymarfer Technoleg Llywodraeth y DU a’r gwaith a wneir gan y tîm Cyngor ac Adrodd ar Dechnoleg Gynaliadwy.
Fodd bynnag, mae angen inni gasglu mwy o dystiolaeth, ynghyd â chanllawiau presennol ac arferion da’r diwydiant, i benderfynu ble i ganolbwyntio ein hymdrechion. Mae angen inni wirio hefyd a yw’r dystiolaeth a’r canllawiau hyn yn berthnasol i’r sector cyhoeddus yng Nghymru.
Cefnogaeth i sector cyhoeddus Cymru
Mae’r tîm darganfod yn damcaniaethu nad oes gan bobl sy’n gweithio yn y sector cyhoeddus yng Nghymru gefnogaeth i gyrraedd nodau sero net gyda thechnoleg ddigidol yn y ffyrdd mwyaf effeithiol. Mae angen inni gael gwell dealltwriaeth o’r anghenion sydd heb eu diwallu a’r rhwystrau sydd gan bobl wrth wneud dewisiadau am dechnoleg ddigidol a fydd yn lleihau allyriadau.
Mae angen inni hefyd fapio’r dirwedd polisi sero net, sut y caiff allyriadau eu mesur a’u hadrodd ar hyn o bryd ac unrhyw gymorth sydd eisoes yn bodoli.
Canolbwyntio ar bobl a gwasanaethau digidol
Mae ffocws eang i’r darganfyddiad hwn – sut mae ystod eang o bobl (gweithwyr proffesiynol ym meysydd digidol a thechnoleg, cynaliadwyedd, masnachol a meysydd eraill) ar draws y sector cyhoeddus gyfan yng Nghymru yn ystyried allyriadau carbon wrth wneud penderfyniadau am y defnydd o dechnoleg ddigidol?
Buom yn trafod a ddylem ganolbwyntio ar elfen benodol megis sut y mae gweision cyhoeddus yn lleihau ôl troed carbon eu technoleg ddigidol neu sut y gallent ddefnyddio technoleg ddigidol i leihau ôl troed eu gwasanaeth ehangach.
Ond, ar ôl llawer o sgyrsiau, fe ddaethom i'r penderfyniad y dylai'r ffocws fod yn eang.
Gadael meysydd sydd wedi'u hymchwilio'n dda o'r neilltu
Felly, rydym yn cadw’r ddwy agwedd hon o fewn y cwmpas gwaith ond fyddwn ni ddim yn treulio gormod o amser ar feysydd sydd eisoes wedi’u hymchwilio’n dda, megis canolfannau data a chynaliadwyedd.
Rydym hefyd am ganolbwyntio, yn bennaf, ar wasanaethau digidol, neu wasanaethau a allai fod yn ddigidol, a sut y gallai newidiadau digidol i’r gwasanaethau a’r penderfyniadau hyn leihau allyriadau. Y nod yw adnabod cyfleoedd i greu gwasanaethau sy'n well i ddinasyddion ac yn amgylcheddol gynaliadwy.
Yn olaf, buom yn trafod a ddylem edrych ar y cwmwl storio data a chaledwedd (fel argraffwyr a gliniaduron). Gan fod y meysydd hyn eisoes wedi cael eu hystyried yn fanwl, penderfynasom beidio â'u cynnwys yn y darganfyddiad.
Cymhellion
Y cwestiynau rydyn ni bob amser yn eu gofyn ar ddechrau darganfyddiad yw:
‘Pam ydyn ni’n ceisio datrys y broblem hon?’
a
‘Pa ganlyniadau ydym ni’n chwilio amdanynt?’
Mae angen ystyried y cwestiynau hyn ymlaen llaw, gan y byddwn yn mesur atebion i'r broblem a ddiffinnir gennym yn y cyfnod darganfod yn erbyn yr atebion.
Ar gyfer y prosiect hwn, rydym yn ceisio helpu i leihau allyriadau carbon yn y sector cyhoeddus yng Nghymru drwy dechnoleg ddigidol.
Fodd bynnag, gwelwn fod cyfle i ddylanwadu ar allyriadau yng Nghymru y tu hwnt i’r sector cyhoeddus drwy ddarparu canllawiau ac arwain drwy esiampl.
Allbynnau
Allbwn y darganfyddiad fydd penderfynu a ydym wedi dod o hyd i broblem sy'n werth ei datrys.
Roedd gennym allbynnau mewn golwg i ddechrau megis safonau, canllawiau a phecynnau cymorth newydd, a allai helpu gweithwyr y sector cyhoeddus yng Nghymru i wneud dewisiadau mwy cynaliadwy am dechnoleg ddigidol.
Fodd bynnag, fe wnaethom benderfynu y byddai'n gynamserol creu cynnyrch newydd fel rhan o'r cam darganfod. Yn lle hynny, byddwn yn tynnu sylw at y canllawiau a'r offer sy'n bodoli eisoes ac yn datgelu bylchau y gallai CDPS eu llenwi yng nghamau nesaf y prosiect.
Rydym angen pobl i gymryd rhan yn ein ymchwil! Cwblhewch ein harolwg (Arolwg yn Gymraeg / Arolwg yn Saesneg) os ydych yn gweithio yn y sectorau technoleg neu amgylcheddol yng Nghymru ac yn dymuno cymryd rhan neu e-bostiwch jess.neely@perago.wales